Laten we het erop houden dat de winkel waar het hierover gaat Schmidt heette. En dat het een winkel was met gebruiksartikelen. Een reeds lang geleden opgerichte winkel, die in de vestigingsplaats en tot ver daarbuiten, goed bekend stond. Zodat je wist, dat je goedkeurende blikken kon verwachten, wanneer je nonchalant vermeldde, dat het hier handelde om een gebruiksartikel dat je onlangs bij Schmidt had aangeschaft. Het spreekt voor zich dat de vestigingsplaats in het fijne deel van het land was gepositioneerd. Ook de familie Schmidt was van het keurige soort, welgesteld, oud geld. Dat de oude meneer Schmidt in de oorlog misschien niet helemaal zuiver op de graat was geweest, zand erover.

De zoon die hem opvolgde, moderniseerde en deed de zaak verder opbloeien, meerdere filialen werden geopend. Met zijn gulle lach stond hij altijd met een nul voor. Naar zijn personeel toe was hij eveneens bijzonder hartelijk: “Alles goed thuis?, Jawel meneer, dank u voor de navraag.  Fijn, fijn, en met de vrouw ook? Prima meneer. Goed zo en met de kinderen? Ik heb geen kinderen, meneer. Mooi zo, fijn, fijn.”  Meneer Schmidt verkocht zijn goedlopende winkel aan een buitengewoon betrouwbare firma in een naburig buitenland. Zelf trok meneer Schmidt, een verstandig mens, ook de grens over. Daar was gunstiger; ‘om wat spek op de botte te houwe’.

Sommige personeelsleden kwamen en bleven, anderen vertrokken bijzonder snel. Een die lang bleef was Smit. Binnengehaald voor een laag salarisje. Smit werkte hard, hij had overduidelijk lol in zijn werk. Reisde stad en land af en behaalde goede resultaten. Dat bleef niet onopgemerkt en de zonen van meneer Schmidt, die inmiddels de firma hadden teruggekocht, waren wat blij met Smit. Om hem tevreden te houden gaven de heren Schmidt hem steeds wat meer salaris. Niet teveel, dat spreekt voor zich. Zoals het goede middenstanders betaamt, streken zij, de heren Schmidt, bij voorkeur zoveel zelf mogelijk op. Smit was vijfentwintig jaar aan de zaak. Dat werd groot gevierd en Smit kreeg het: bruto – netto.

De twee zonen, de heren Schmidt kregen mot, onenigheid in de familie. Het vergaarde kapitaal dreigde op te lossen, het verdampte. De handel zakte ineen. Meneer Schmidt junior en meneer Schmidt junior voerden een schrikbewind uit onder hun personeel. Wee degene die hen in de weg zat. Zij werden weggepromoveerd, naar een ver filiaal. Zij werden getreiterd en gesard, tot ze vanzelf ontslag namen. Voorbij, de goede tijden van weleer, de zaken gingen steeds slechter. Hun wegen scheidden. Voor Smit braken donkere tijden aan. Door de tanende verkoop was er minder budget voor inkoop. Door de beperkte voorraad werd er minder verkocht. Zodoende kon er minder worden ingekocht.

Op Smit had meneer Schmidt jr. geen vat. Smit ging zijn eigen weg, zoals hij al zoveel jaren deed. Min of meer eigen baas. Op kantoor geroepen, ‘kanteur’, in de gênant bekakte spreektaal van de Schmidt’s, zat hij met een kleine glimlach om de lippen. Hij fantaseerde, zag het voor zich, de enigszins verwassen boxershort die, onder het bureau, zich om de knokige knieën van zijn werkgever vouwde.

‘About Schmidt’, de film over de werknemer die met pensioen gaat, met in de hoofdrol, Jack Nicholson. Die alles keurig achter laat voor zijn opvolger. Die drie weken later nog eens terug gaat, zou alles goed gaan zonder hem? Hij vindt het antwoord buiten; alle ordners, facturen, alles van de pensionado, in de container gedonderd.

Zo voelde Smit zich, buiten gedonderd. Achtendertig jaar had hij gewerkt, zijn leven gegeven aan de fijne familie Schmidt, de gegoede familie, meneer Schmidt jr., vroeg uit bed om op tijd te zijn. De hele dag volgas. Pas laat kwam hij weer thuis, ver na de avondfile. De ene na de andere vestiging sloot zijn deuren. Steeds minder werk had Smit. Nog een wurgcontractje had hij. Tot hij er zelf de brui aangaf, moegestreden. Een slap en vochtig handje van meneer Schmidt jr. bij de achterdeur, in de steeg. Dat was zijn afscheid. “Beste vent, als je nog eens in de buurt bent, loop effe binne voor een kop koffie