Bokje in de Pala’s
nu, november 2016 gepubliceerd in Hoogtelijn

“Gondeltje gepakt heren? Tja, het is slecht weer hè”
zegt Aad, zachtjes. We schieten in de lach, het is altijd leuk om commentaar leveren, wanneer je op een terras zit, of in dit geval lekker binnen bij de kachel. Die heren stommelen de hut binnen, de sneeuw van hun kleren kloppend. Wij gloeien nog na, van onze tocht en van trots, dat het gelukt is. ‘Bolver Luigi’. Een Via Ferrata in de Pala Dolomieten.

Het wordt het de hele week redelijk weer, het beetje sneeuw dat we boven zien liggen, vanaf de hoogvlakte ‘Alti Piano delle Pale di San Martino’, zal donderdag wel zijn verdwenen. Eerst doen we de VF Porton, de VF Velo heen en weer en via de Sentiero Alpinistico Nico Gusella terug naar Rifugio Pradidali, 2278 m. Hevig dagje en onze nieuwe klettersteigsets klikken soepel open en dicht. In de stilte tussen de verticale kloven klinkt dat zo lekker. De kabel en de stalen treden van de Porton zijn nog lichtgrijs: ook nieuw! We genieten van het gevoel van hoogte, het groene dal in de diepte contrasteert mooi met het Dolomiet.

Dan nog een dag even iets anders, La Fadustra, 2939 m. Een makkelijke berg vlakbij de hut. Relaxt omhoog wandelen langs een lange brede graat, waarbij we hinderlijk gevolgd worden door een opdringerig geitenbokje. Wanneer we op de top zitten horen we hem klaaglijk blaten beneden ons. Hij wil ook een Sultana. Helder zicht op de overkant van de Alti Piano naar de ‘Matterhorn van de Dolomieten’: de Cima delle Pale, 3184 m. en de Cima delle Vezzana, 3192 m. Het ziet er goed uit, na de klettersteig hopen we die laatste, de hoogste top van de Pala’s nog even mee te pikken. En dat rode blinkende stipje, dat is de bivakhut, Bivacco Fiamme Gialle, 3005 m. Als we daar eens konden komen!

We strijken neer op het terras van Rifugio Rosetta Predotti, 2581 m. en wie hebben we daar: Bokje! Hij loopt juist de schoenenhal in. Nadat hij weggejaagd is gaat hij lekker op een tafel liggen. We happen relaxt in een biertje en laden ons op voor de volgende dag. En dat is nodig want die morgen ligt er toch opeens een laagje sneeuw op de tafeltjes. Schrikken! We gaan toch. Trekken iets meer kleren aan, verlaten de hut waar alles nog in volledige rust is en roepen:
“Bokje!”

We dalen af, onder de gondel bij Col Verde door en ronden het massief. Hier ligt bijna geen sneeuw. De eerste meters van de Bolver Luigi ook niet. Hoe het er boven uitziet? Geen idee, alles zit potdicht. De eerste meters van 270 hoogtemeters vrij rotsklimmen. Al snel verandert dat, er ligt steeds meer sneeuw en ik roep naar beneden:
“Er sluipt wat twijfel binnen mannen”.
Wanneer we tenslotte bij het begin van de kabel komen ligt er een stevige laag op alles wat een beetje uitsteekt. Die kabel leidt 480 meter haast verticaal omhoog en hij zit stevig onder het ijs. Zonder sneeuw en ijs is dit pittig rotsklimmen en nu is het een graadje lastiger. Zonder een woord te wisselen werken we ons gestaag naar boven. Het wordt spannend, gaat dit ons eigenlijk wel lukken? Omkeren gaat echt niet. Hogerop wordt de rots meer verijsd en ik hoop dat de voorspelde neerslag nog even uitblijft. Af en toe waait het open en zien we het dorp San Martino di Castrozza, 1500 meter lager. Er volgen enkele passages die haast onneembaar zijn, het ijs op de kabel is messcherp en de minuscule treetjes zitten vol met ijs. Soms is het lang zoeken voor er een handgreepje gevonden wordt. Handschoenen uit en dan weer handschoenen aan. Ik vraag Rienk verder voorop te gaan en krijg meteen de volle laag ijs in mijn nek wanneer zijn karabiners de kabel schoonschrapen. Het is lastig, met het ijs op de kabel heb je geen grip, toch wil je steeds een handje aan de kabel. De afstanden tussen de pennen zijn lang. Het is soms puur hijsen. Wordt het nu overhangend of lijkt het maar zo?

In de dichte mist is het puzzelen hoe we bij het bivak komen, zojuist zagen we het even liggen. We vinden het en vieren dat met onhandige mannenhugs. Hoe blij kun je zijn met een armetierig hok. Negen bedjes, stoffige dekens en een stompje kaars. Even uit de koude wind, uithijgen, eten en de stijgijzers aan. Lang kunnen we niet blijven, wat voor weer wordt het? We moeten de steile kom nog ronden tussen de twee Cima’s naar de afdaalgoot, het Valle dei Cantoni die nu weer vol sneeuw ligt. Door een gat in de bewolking zien we de wonderlijke kale vlakte van de Alte Piano.

Die avond begint het langzaam harder te sneeuwen. Wij zitten met rode oortjes binnen, gloeien van trots en kijken misprijzend naar mensen die met de gondel boven zijn gekomen, twintig minuutjes verderop.
“Kijk dat stel, zij is van de Koopgoot, hij meer van de puingoot”.
We trakteren ons op een Grappa con Pere en slapen vast, nu de spanning van ons af is gevallen. De volgende morgen ligt er een dik pak op het terras. Wat een geluk, het was gisteren kantje boord, nu zou het ondoenlijk zijn. We pakken in en ook wij lopen nu naar de gondel. De bordjes volgend in een volledige white out. In de gondel proberen we nog een glimp van onze route op te vangen. Bolver Luigi, de Cima’s en Bokje zijn onzichtbaar.

Pala Dolomieten – Pale di San Martino
De Pala’s lijken haast nog ruiger dan de andere gebieden in de Dolomieten. De merkwaardige hoogvlakte, waar omheen de massieven liggen, heeft iets weg van een maanlandschap. Deze bergen en wanden hebben namen die voor klimmers en klettersteigers tot de verbeelding spreken. Voor klimmers, maar ook wandelaars, zijn er zeer veel mogelijkheden. Hoewel de wandelaar die het hoger opzoekt al snel een Via Ferrata tegenkomt.

Uitgangspunt voor dit gebied is bijvoorbeeld San Martino di Castrozza.
Vanaf Utrecht is dit via Innsbruck en Bolzano zo’n 1100  kilometer.
In het dorp zijn veel overnachtingsmogelijkheden.
En camping Sass Maor, Via Laghetto 48 – 38054 (www.campingsassmaor.it)
Het is mogelijk om de auto hier tegen betaling te parkeren. (niet goedkoop, wel veilig)

Er zijn verschillende opties om de Pala’s in te trekken.
Vanaf de camping (1470m) is het 4 uur lopen naar Rifugio Pradidali. (2278 m)  800 meter stijgen.
Of met de kabelbaan vanuit het dorp naar de Alti Plano, via Col Verde naar Rosetta, van hier loop je in een kwartier naar Rifigio Rosetta Predotti (2581m)
Bij het kabelbaanstation is ook parkeermogelijkheid.

De Via Ferrata’s
VF Porton, kwalificatie: moeilijk.
Vanaf Rif. Pradidali, goed afgezekerd met kabels en treden, het laatste stuk lastig en niet gezekerd, zeer losse puinhelling in een kloof tot Passo Porton (2480 m.)
VF Velo, kwalificatie: moeilijk.
Vanaf Passo Porton, minder lastig en zeer goed afgezekerd.
Deze leidt naar Rifugio della Madonna (2358m.)
Sentiero Alpinistico Nico Gusella, kwalificatie: licht.
Vanaf Passo Porton, deels ongezekerd met fabuleus uitzicht op het dorp in de diepte.
De steile afdaling is wel gezekerd, en leidt vanaf Passo di Bal, terug naar Rif. Pradiali of terug naar San Martino di Castrozza.
Bolver Luigi, kwalificatie moeilijk.
Deze Ferrata behoort tot de mooiste van de Dolomieten.
Vanaf Rif. Rosetta Predotti of vanaf kabelbaan tussenstation Col Verde te bereiken.
Te overbruggen hoogteverschil bijna 800 meter. Pas na enige tijd vrij rotsklimmen bereikt men de kabel. De tussenafstanden tussen de bevestigingspunten van de kabel zijn ver uit elkaar. Stalen treden slechts op een enkel punt. Een touw kan nuttig zijn.
Via Bivacco Fiamme Gialle (3005 m) naar Passo di Travignolo (2938 m) Van daaruit is de hoogste top van de Palagroep bereikbaar, de Cima della Vezzena ( 3192 m) Stijgijzers komen soms van pas.

Accomodaties
Rifugio Pradidali, CAI, http:www.rifugiopradidali.com
Tel Gestore 0039 348 2455732 Tel Rifugio 0039 0439 64180 E-Mail pradidali@libero.it
Rifugio Rosetta Predotti, CAI, http:www.rifugiorosetta.it/eng/index.htm
Rifugio Rosetta – Fam. Lott Mariano Pale di San Martino | Dolomites Trentino | Italy,
Tel 0439 68 308 | Mobile +39 349 533 1742 E-mail info@rifugiorosetta.it

Kaarten
Tabacco 1:25000 Pale Di San Martino
Kompass-kaart nr. 76 Pale di San Martino
Gidsen
Rother Klettersteige Dolomieten Wanderführer
Cicerone – Via Ferrata’s of the Dolomites: Vol.2